Hoogleraar Femke Kaulingfreks gaf de participatielezing 2023 de titel ‘Geen participatie maar ruimte voor eigenwijsheid’ mee. Halverwege het laatste woord houdt ze een pauze: eigen wijsheid. “Jongeren maken zich echt wel druk over de wooncrisis, de jeugdzorgwachtlijst, het klimaat. Alleen ze spreken zich uit op hun eigen manier, in hun eigen vorm en taal.”
Kaulingfreks is ervan overtuigd dat het wantrouwen van jongeren richting de overheid kan veranderen in politieke betrokkenheid, als ze zich oprecht gesteund voelen. Er moet dus meer ruimte komen voor die expertise van jongeren, stelt zij. Bijvoorbeeld in behandelrelaties, zodat de jongere zelf kan bepalen waar hij aan wil werken, of bij hun plannen voor de wijk of het buurthuis.
Formats van volwassenen
“Het vraagt strijdvaardigheid van volwassenen om de belangen van jongeren onder de aandacht te brengen en zich actief te verzetten tegen beleid dat jongeren uitsluit. Participatie van jongeren is nu gericht op integratie, niet op daadwerkelijke transformatie. Jongeren hebben zich nog steeds te voegen in de formats van volwassenen.”
Mythe van altruïsme
Ze hekelt de ‘pseudobetrokkenheid’ van politici, die volgens haar vooral ‘passiviteit en machteloosheid oplevert.’ Ze signaleert ook de parallel met de hulpverlening voor volwassenen in het sociaal domein. Daar ziet ze een hoop welwillendheid, maar: “Het is gebaseerd op een liefdadigheidslogica die stoelt op de mythe van altruïsme. Er is radicaal engagement nodig om vastgeroeste machtsstructuren open te breken.”
Naffers
Omdat Kaulingfreks ook zelf jongeren een stem wil geven, biedt ze hun het podium om te vertellen over goede voorbeelden. Zoals schrijver en rapper Massih Hutak, die in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 jongeren opriep om te gaan stemmen. Hij reageerde daarmee op hoe Mark Rutte in het ‘gave’ Nederland geen plek zag voor de Naffers uit Amsterdam-Noord. “Wij hadden de negatieve lading van die politieterm voor Noord-Afrikanen omgevormd tot een geuzennaam. We stonden om twaalf uur ’s nachts klaar toen de stembussen open gingen. Met vijfhonderd jongeren hebben we gestemd, terwijl Rutte zelf lag te slapen. Dat was onze middelvinger naar politici.”
Veel te veel eenrichtingsverkeer
De Rotterdamse Julie van Teeseling en Sila Nur Aslan van 2DO/Formaat studeren zelf nog, maar geven andere jongeren een podium om zich vrij uit te spreken en tegenmacht te organiseren. “We doen dat via het ‘theater van de onderdrukten’. Samen met het publiek creëren we nieuwe regels. Er wordt veel gelachen, maar het gaat wel over serieuze thema’s als racisme en grensoverschrijdend gedrag.” In hun oproep richting de volwassenen, beroepen ook zij zich – net als Kaulingfreks – op Paolo Freire: “Er kan pas geleerd worden in dialoog. Nu is het veel te veel eenrichtingsverkeer.”
Kaulingfreks is sinds maart 2018 lector Jeugd en Samenleving aan Hogeschool Inholland en werd onlangs benoemd op de Wibautleerstoel aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daar focust ze de komende vijf jaar op relaties binnen sociale groepen in Amsterdam en op de relatie tussen overheid en bewoners.
Femke Kaulingfreks was betrokken bij het project De Kracht van Ontmoeting, een van de eerste onderzoeksprojecten van de NWA-route Jeugd.
Hier kun je de Participatielezing van Femke terugzien
Bron: Movisie