Orthopedagoog Gemma den Hollander vroeg aan de Kennisrotonde of de waarnemingen op ‘haar’ scholen kloppen: kinderen in de kleutergroepen lijken na de coronaperiode een achterstand te hebben in hun ontwikkeling. Haar brede vraag werd ‘onderzoekbaar’ gemaakt en het antwoord verscheen online, zoals alle antwoorden. “De Kennisrotonde heeft een enorme achterban met professionals, ik hoef het niet in mijn eentje uit te zoeken.”
Gemma den Hollander is orthopedagoog bij het expertisecentrum van Stichting De Waarden Basisonderwijs, waarin zestien basisscholen verenigd zijn. Aan het begin van het schooljaar gaat ze langs bij die scholen om te kijken of collega’s ondersteuning nodig hebben. Meerdere kleuterbouwleerkrachten gaven toen aan dat zij de zorgzwaarte van de kinderen hoger vonden dan ze gewend waren. Gemma: “Deze kinderen hadden de voorschoolse educatie gemist, of wel gehad maar daarna meteen weer een jaar thuisgezeten. Een achterstand in hun ontwikkeling als gevolg van corona zou dus kunnen, maar ik was benieuwd of dat ook al door onderzoek aangetoond was. Dus stelde ik die vraag aan de Kennisrotonde.
Kijken naar spraak-taalontwikkeling
De signalen van de leerkrachten gingen over de ontwikkeling, maar ook over omgaan met elkaar en naar elkaar luisteren bijvoorbeeld. Gemma: “Klopt, maar zo’n heel brede vraag is niet te onderzoeken. Ik heb toen samen met de kennismakelaar gekeken hoe we toch waardevolle informatie boven tafel konden krijgen. Daarvoor hebben we de vraag versmald naar de spraak- en taalontwikkeling. Die afstemming was heel prettig. Ik kon zelf mee bepalen wat de definitieve onderzoeksvraag moest worden.”
Die onderzoeksvraag werd: ‘Hebben de lockdowns een negatief effect gehad op de spraak- en taalontwikkeling van kinderen van 2 tot 6 jaar?’ Het antwoord is:
Onderzoeken naar de effecten van lockdowns op taalontwikkeling laten een wisselend beeld zien. De sluiting van de kinderopvang werkte negatief uit op de spraak- en taalontwikkeling. De lockdown had invloed op hoeveel en hoe kinderen thuis werden voorgelezen, wat positief is voor de taalontwikkeling. Meer schermtijd heeft dan weer mogelijk een negatief effect. Al met al was het negatieve effect van lockdowns groter voor kinderen uit gezinnen met een lagere sociaal-economische status en voor risicogroepen.
Hier vind je het uitgebreide antwoord
Vertalen naar school
Kon Gemma met dit antwoord uit de voeten? “Zeker! Ik kon de collega’s die met de signalen kwamen bevestigen in hun vermoedens: de oorzaak ligt zeer waarschijnlijk in de coronaperiode. De volgende stap is nu: wat kunnen we eraan doen? Ik heb de signalen van mijn collega’s én het antwoord van de Kennisrotonde ingebracht in een intervisiegroep met orthopedagogen, psychologen en onderwijskundigen binnen ons samenwerkingsverband. Zij herkennen dit ook uit hun praktijk. Nu gaan we op zoek naar instrumenten waarmee leerkrachten aan de slag kunnen.”
Waarde van de Kennisrotonde
Tot slot voegt Gemma nog graag toe dat ze blij is met de Kennisrotonde: “Ik vind het heel waardevol dat er een partij is die overkoepelend en op wetenschappelijke basis dingen in beeld kan brengen. In het onderwijs wordt er veel gewerkt vanuit aannames en veronderstellingen zonder dat ze echt getoetst zijn. Daarop reflecteren vanuit data en onderbouwde onderzoeken is heel goed. Ik kende de Kennisrotonde al als plek om kennis te halen. En nu heb ik dus zelf een vraag gesteld waar anderen weer iets aan hebben. De Kennisrotonde heeft zo’n grote achterban van professionals, die kunnen meer voor elkaar krijgen dan ik in mijn eentje. Ik hoef het niet alleen uit te zoeken. Dat is heel prettig.”
Het antwoord is tot stand gekomen met dank aan Elizabeth Wynberg (antwoordspecialist) en Marianne Hooijsma (kennismakelaar Kennisrotonde). Zij hebben Sophia Wilkens-Faber (logopedist en neurolinguïst) geconsulteerd.
