Chronische stress bij jonge kinderen: hoe sporen we die op en wat kunnen we doen om het te voorkomen? In een omvangrijk onderzoeksproject gaan onderzoekers samen met professionals uit de praktijk én met ouders op zoek naar antwoorden op die vraag. En vooral: praktische interventies. Het project heet Healthy Early Life Start (HEALS) Applied. Het is onderdeel van de route Jeugd van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).
Afgelopen zomer werden de toekenningen bekendgemaakt van subsidies vanuit de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Het gaat om langlopende projecten van brede consortia. De zogenaamde ORC-call: ‘onderzoek op routes door consortia’. In totaal zijn er negentien projecten toegekend waarvan er maar liefst vier zich inzetten voor de ontwikkeling, opvoeding en het onderwijs van de Nederlandse jeugd. Deze vier vallen dus onder de vleugels van de route Jeugd van de Nationale Wetenschapsagenda. Een daarvan is het project Healthy Early Life Start (HEALS) Applied.
Stress bij jonge kinderen
Dit project heeft als doel om ongezonde stress bij jonge kinderen vroegtijdig op te sporen en ouders waar nodig te ondersteunen. HEALS ‘Applied’ – toegepast dus – levert straks evidence based interventies op die in de praktijk kunnen worden ingezet. De officiële onderzoekstitel luidt: ‘optimizing opportunities to reduce early life stress and its adverse effects in routine preventive healthcare in the first 1000 days of life’.
Bijzonder consortium
Menno Reijneveld, hoogleraar Sociale Geneeskunde aan het UMCG, is projectleider. Hij benadrukt graag dat het hier om een bijzonder consortium gaat: “De commissie was heel enthousiast over de samenstelling. We hebben de wetenschappelijke kopgroep op dit thema, sterke praktijkorganisaties – twee GGD-organisaties en vijf verloskundige praktijken -, TNO, NCJ en VWS. En wat ook bijzonder is, is het Nederlandse systeem van verloskundige zorg. Dat is een prachtig systeem van preventie dat we zeker gaan benutten.”
Eerder onderzoek
Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) is co-financier van dit project. Menno: “Het NCJ had langdurige early life stress al als speerpunt. Nu hebben we dat samen vertaald naar dit project. We bouwen voort op de onderzoekslijn ‘Kansrijke start’.” Yvonne Vanneste, onderzoeker bij NCJ, beaamt dat: “We kwamen er dankzij Kansrijke Start achter dat er op veel verschillende vakgebieden onderzoek gedaan wordt naar de impact van die vroege chronische stress op het latere leven.”
“Vroege chronische stress meten én voorkomen”
Yvonne: “Mijn collega Frans Pijpers heeft al die eerdere onderzoeksresultaten bij elkaar gebracht in een publicatie. Kijkend naar die onderzoeksresultaten vroegen we ons af: wat betekent dit nu eigenlijk? En hoe gaan we hieraan werken? We zijn blij dat UMCG en TNO en al die andere partners meedoen in dit nieuwe project, waarin we willen onderzoeken hoe vroege chronische stress het best gemeten én voorkomen kan worden.”
Hóe praat je erover?
“En het allerbelangrijkst: we doen dat samen met ouders en professionals,” aldus Yvonne. “Het is echt participatief onderzoek waarbij we samen met ouders en professionals gaan co-creëren. Dat is essentieel. Van ouders willen we weten hóe we erover kunnen praten. En wat zij acceptabel vinden in manieren waarop wij het meten. Tegelijkertijd kijken we samen met professionals naar mogelijke interventies en hoe we die kunnen inzetten. Het is belangrijk om te zorgen voor draagvlak onder die professionals: de verloskundigen, kraamverzorgenden, jeugdgezondheidszorgprofessionals en andere hulpverleners die er die eerste duizend dagen bij zijn.”
Wat het betekent voor een kind
Ook Symone Detmar van TNO is blij dat al deze partners met vereende krachten aan deze belangrijke opdracht werken. “De toegenomen armoede en gezondheidsverschillen zorgt bijvoorbeeld voor veel stress binnen gezinnen. De droom is dat het aanvaardbaar wordt om daarover te praten met ouders. Dat we open kunnen zijn over wat het betekent voor een kind. En dat we ouders er vervolgens zo goed mogelijk in kunnen ondersteunen.”
“Toegenomen armoede zorgt voor veel stress binnen gezinnen”
Symone: “Als TNO vinden we het belangrijk om wetenschap te vertalen naar en met de praktijk. Daarom zijn we ook zo blij met dit consortium. We kunnen gericht werken aan die praktijk: hoe richten we het in, zodat het voor iedereen leidt tot minder ervaren stress in die eerste jaren van een kinderleven?”
Aan de slag
Menno Reijneveld: “En nu aan de slag! We zijn al bezig met het samenstellen van het onderzoeksteam en het inrichten van het datamanagement. In januari gaan we van start. Er is veel enthousiasme, omdat we allemaal zien dat we alle spelers aan boord hebben om de praktijk echt te verbeteren. Dit is een prachtige manier om ouders die klem zitten te helpen en daarmee de kansen voor het kind te vergroten.”